Dirk's Pianostemapparaat

Het stemmen van een piano op de klassieke manier is een ingewikkeld proces. U dient te beschikken over de vaardigheid om de stemhamer op de juiste wijze te hanteren en de stempen in een stabiele positie achter te laten. Het vraagt tijd en oefening om u deze vaardigheid eigen te maken. Het is echter nog moeilijker om de juiste toonhoogte van de snaren te bepalen. Veel instrumenten kunnen met behulp van een eenvoudig stemapparaat gestemd worden. Elke toon wordt dan op een exacte frequentie gestemd. Bij een piano is dit niet mogelijk. Het uiteindelijke geluid van de piano zou dan vals klinken. Dit komt door de manier waarop de snaren van snaarinstrumenten hun geluid voortbrengen.

Een snaar kan op verschillende manieren trillen. Hij kan in zijn geheel trillen; het midden van de snaar gaat dan heen en weer en de uiteinden staan stil. Hij kan in twee delen trillen; het midden en de uiteinden staan dan stil en de snaar gaat op 1/4 en op 3/4 van de lengte heen en weer. Zo kan een snaar ook in drieën, vieren, vijven enzovoort trillen.

In de praktijk maakt een snaar deze bewegingen allemaal tegelijk. Elke beweging heeft een eigen frequentie. Een aangeslagen pianosnaar levert dus meerdere frequenties tegelijk. Dit worden de harmonischen van de toon genoemd. Als deze harmonischen exact 2, 3, 4 en 5 maal de frequentie van de grondtoon zijn dan kan een eenvoudig stemapparaat gebruikt worden. Bij een piano is dit helaas niet zo. Bij een piano zijn deze factoren net iets meer dan exact 2, 3, 4, en 5. De exacte waardes van deze factoren bepalen de frequenties van de grondtonen van de pianosnaren waarbij de piano zuiver klinkt. In de praktijk blijkt dat de lage tonen lager gestemd moeten worden dan de overeenkomstige tonen uit de toonladder. De hoge tonen moeten juist hoger gestemd worden. De mate waarin de lage tonen lager en de hoge tonen hoger gestemd moeten worden, wordt de spreiding van de piano genoemd. De spreiding hangt van verschillende factoren af. De afmetingen van de piano zijn bepalend (o.a. de snaarlengtes), maar ook bijvoorbeeld de diameter, het materiaal en het gewicht van de snaren. Het komt erop neer dat elke piano anders gestemd moet worden om optimaal te klinken.

Er bestaan stemapparaten die rekening houden met de benodigde spreiding. Bij deze stemapparaten kan vooraf een spreiding gekozen worden, waar voor een grote piano dan een kleine en voor een kleine piano een grote spreiding gekozen wordt. Met een dergelijk stemapparaat kan de piano in de buurt gebracht worden van de optimale stemming. Er wordt echter geen rekening gehouden met het specifieke ontwerp van het betreffende instrument en dus niet met alle factoren die de spreiding bepalen. Hierdoor zal de piano nog steeds niet optimaal klinken en is het nog steeds nodig om op het gehoor de optimale spreiding te bepalen.


De pianostemmer doet dit door vele intervallen (twee toetsen tegelijk) aan te slaan en ze op elkaar af te stemmen. Om dit goed te doen is veel ervaring nodig. Wat het moeilijk maakt is dat de intervallen net niet helemaal zuiver gestemd mogen worden en de benodigde “zuiverheid” van elk interval is weer anders.

Als een interval niet helemaal goed is, wordt één van beide tonen bijgestemd. Deze toon is echter ook weer onderdeel van meerdere andere intervallen. Al die intervallen veranderen dus ook. Dit alles levert een ingewikkelde puzzel op die opgelost moet worden.

Dirk’s Piano Stemapparaat lost deze puzzel voor u op. Met Dirk’s Piano Stemapparaat kunnen alle tonen opgenomen worden door de toetsen één voor één aan te slaan, één snaar per toets, de overige snaren afgedempt. De stemming (en dus ook de spreiding) wordt bepaald aan de hand van deze enkele snaren. Het stemapparaat neemt niet alleen de grondtonen op, maar ook de harmonischen. Het stemapparaat heeft nu alle gegevens om de optimale frequenties van de grondtonen van alle snaren te berekenen. Het stemapparaat berekent dan de “zuiverheid” van alle mogelijke intervallen en stemt deze op elkaar af. De snaren kunnen nu één voor één gestemd worden. Het stemapparaat herkent de aangeslagen snaar automatisch en geeft aan hoeveel de snaar nog van de ideale toonhoogte afwijkt. De afgedempte snaren worden later gelijkgestemd met de eerder gestemde snaar in hetzelfde koor. Na het stemmen van alle snaren is de piano gestemd met de optimale spreiding. Het geheel klinkt nu zo zuiver als mogelijk is voor de betreffende piano. Elke snaar hoeft maar één keer gestemd te worden en het is niet meer nodig om op het gehoor bij te stemmen.

De probeerversie is bedoeld om een goed idee te krijgen van de mogelijkheden van het stemapparaat. Met de probeerversie kunnen, net als in de volledige versie, alle tonen opgenomen worden. Daarna kan de optimale spreiding berekend worden. In de probeerversie worden de optimale frequenties van alle A's (A0 t/m A7) en alle E's (E1 t/m E7) berekend. Deze tonen kunnen vervolgens ook gestemd worden. Alle tussenliggende tonen kunnen niet gestemd worden. Op deze manier is het mogelijk om een reeks intervallen over het gehele bereik van de piano te stemmen:

Octaven: A0-A1, A1-A2 etc. E1-E2, E2-E3 etc.
Kwinten: A0-E1, A1-E2 etc.
Kwarten: E1-A1, E2-A2 etc.

Het stemapparaat kan uitgebreid worden met modules. Deze uitbreidingsmodules voegen extra functionaliteit toe. Op dit moment zijn er nog geen uitbreidingsmodules beschikbaar. Controleer de website voor nieuwe uitbreidingsmodules.

• Frequentie
  het aantal trillingen per seconde van een toon.
• Geluid
  het geheel van trillingen dat door het menselijke oor waargenomen wordt.
• Toon
  geluid met een constante frequentie.
• Noot
  notatie voor een toon met een bepaalde toonhoogte en lengte.
• Toonladder
  oplopende of aflopende reeks van tonen in een vaste volgorde.

• Toonhoogte
  de waargenomen toonhoogte van een geluid. Dit is de grondtoon.
• Grondtoon
  de waargenomen toonhoogte van een geluid is die van de grondtoon. De grondtoon is de laagste toon van de tonen waaruit het geluid is opgebouwd.
• Boventoon
  een toon in een geluid met een hogere frequentie dan de grondtoon. De boventonen van een geluid zijn veelvouden van de grondtoon.
• Zweving
  de zweving in geluid die ontstaat door een gering verschil in toonhoogte van twee tegelijk klinkende tonen.

• Interval
  Het verschil in toonhoogte tussen twee tonen.
• Semitoon
  het kleinste muzikale interval dat gebruikt wordt in de westerse muziek. Een octaaf bestaat uit twaalf semitonen. In een gelijkzwevende toonladder zijn alle semitonen even groot. Bij een piano is het interval tussen twee opeenvolgende witte toetsen, één semitoon als er geen zwarte toets tussen zit. Als er een zwarte toets tussen de witte toetsen zit, dan is het interval tussen de twee witte toetsen twee semitonen. Het interval tussen de witte toetsen en de zwarte is dan één semitoon. Het interval tussen een toon en dezelfde toon met een kruis (bijvoorbeeld C en C#) is altijd één semitoon.
• Octaaf
  het verschil tussen twee tonen waarvan de frequentie van de tweede toon dubbel zo hoog is als die van de eerste.
  1 Octaaf = 12 Semitonen.

• Stemming of temperatuur
  de manier waarop de frequenties van de muzieknoten gekozen worden. In de westerse muziek is de gelijkzwevende stemming de meest populaire. Andere stemmingen zijn bijvoorbeeld: de reine stemming, de stemming van Pythagoras, de middentoonstemming, de welgetempereerde stemming en de 31-toonstemming.
• Chromatische toonladder
  Een chromatische toonladder is een toonladder die alle twaalf semitonen van het octaaf bevat:
  c – c# – d – d# – e – f – f# – g – g# – a – a# – b (de witte en de zwarte toetsen van een piano)
• Halve en hele toonafstanden
  Een halve toonafstand is gelijk aan een interval van één semitoon zoals het interval tussen twee opeenvolgende witte toetsten van een piano waar geen zwarte toets tussen zit. Een hele toonafstand is gelijk aan een interval van twee semitonen zoals het interval tussen twee opeenvolgende witte toetsen van een piano waar wel een zwarte toets tussen zit.

• Diatonische toonladder
  Een diatonische toonladder is een toonladder met halve en hele toonafstanden:
  C majeur: c – d – e – f – g – a – b (de witte toetsen van een piano of de knoppen van een diatonische accordeon)
  C mineur: c – d – eb – f – g – ab – bb
• Hertz
  eenheid voor frequentie.
  1 Hz = 1 trilling per seconde.
• Cent
  logaritmische eenheid voor het verschil in toonhoogte ten opzichte van een toon in de toonladder.
  1200 Cent = 1 Octaaf.
  100 Cent = de afstand tussen 2 opeenvolgende semitonen in een gelijkzwevende toonladder.
  

• Frequentiespectrum
  alle frequenties die voorkomen in een geluid. Het frequentiespectrum kan weergegeven worden in de vorm van een grafiek.
• Wisseltonig
  De term ‘Wisseltonig’ wordt gebruikt om aan te geven dat een toets van accordeon-achtig instrument bij dichtgaande en opengaande balg een andere toon geeft. Voorbeelden: bandoneon, trekzak, mondharmonica.
• Stemtafel
  Een (werk)tafel met allerlei voorzieningen om de tongen van een accordeon te kunnen stemmen.

De nauwkeurigheid van de microfoon
Voor het stemapparaat is alleen de frequentie van het gemeten geluid belangrijk. De geluidsterkte maakt niet uit. De gevoeligheid van de microfoon is niet belangrijk. De nauwkeurigheid van de gemeten frequentie wel. Dit is echter bij elke microfoon ruim voldoende.

Extern aangesloten of ingebouwd
Een ingebouwde microfoon zoals die in de meeste laptops aanwezig is, is niet altijd bruikbaar. Hij vangt meer omgevingsruis op dan een extern op de geluidskaart of op USB aangesloten microfoon. De behuizing van de laptop vangt geluiden en trillingen op en geeft deze door aan de microfoon. De ventilator van de laptop is een belangrijke bron van omgevingsruis. Een ingebouwde microfoon kan ook vaak de laagste frequenties niet registreren. Een ander, nadeel van de ingebouwde microfoon is dat deze niet (of moeilijk) goed te positioneren is ten opzichte van het instrument. Een externe microfoon, met een draad, kan eenvoudig op de gewenste locatie geplaatst worden.

De afstand van de microfoon tot de piano
Als de microfoon dichter bij de piano geplaatst wordt, worden de achtergrondgeluiden, ten opzichte van het te meten geluid, zwakker. Dit komt de meting ten goede. Een afstand van minder dan een meter geeft het beste resultaat.

Digitale effecten
Sommige microfoons zijn voorzien van software (zogenaamde drivers) die door middel van digitale effecten het geluidssignaal kunnen bewerken. Dit zijn effecten zoals galm, bromfilters, stereoversterking, richtingsgevoeligheid en ruisonderdrukking. Deze effecten vervormen het gemeten geluidssignaal waardoor het stemapparaat niet goed kan functioneren. Deze effecten moeten in de software van de microfoon uitgeschakeld worden. De microfooninstellingen ‘boost’, ‘sensitivity’, ‘volume’, ‘gain’ en ‘balance’ zijn geen probleem.

Conclusie
Een externe microfoon die met een kabel aan de computer verbonden is heeft de voorkeur omdat deze eenvoudig op de juiste locatie geplaatst kan worden. In de praktijk blijkt een eenvoudige dynamische microfoon zoals vaak bij een geluidskaart meegeleverd wordt goed te voldoen. Het frequentiebereik van een dergelijke goedkope microfoon is meestal niet bekend. Vooral voor de lagere tonen kan een kwalitatief betere dynamische microfoon betere resultaten geven. Een USB microfoon voldoet ook goed. In dat geval wordt de interne geluidskaart van de computer niet gebruikt, wat een voordeel kan zijn. De veel duurdere condensatormicrofoons zijn wel bruikbaar, maar geven geen beter resultaat. Digitale effecten in de microfoonsoftware moeten uitgeschakeld worden!

Tooltips
Door met de muis een korte tijd boven een knop of scherm van het stemapparaat te blijven zweven wordt een zogenaamde tooltip weergegeven. Een tooltip is een klein tekstschermpje met uitleg over de desbetreffende knop of scherm.

Selecteer de geluidsingang
Om het stemapparaat te kunnen gebruiken is het noodzakelijk om de gewenste geluidsingang te selecteren en in te stellen. Meestal zal dit een microfoon zijn. Bij de eerste keer opstarten van het stemapparaat wordt daarom het instellingenscherm weergegeven.

In het bovenstaande instellingenscherm is het linker deel van belang voor het selecteren en instellen van de geluidsingang. Bij ‘Select the recording device’ selecteert u de geluidskaart. De verschillende geluidsingangen van de geselecteerde geluidskaart worden bij ‘Select the sound input in the recording device’ opgesomd. Hier selecteert u de te gebruiken geluidsingang.

In de grafiek rechts onderin wordt het huidige signaal van de geselecteerde geluidsingang weergeven. Het stemapparaat werkt het beste met een zo sterk mogelijk ingangssignaal, maar om vervorming van het signaal te voorkomen mag het signaal niet helemaal boven of onderin de grafiek terecht komen. Met de schuif ‘Sensitivity’ wordt de gevoeligheid van de geluidsingang ingesteld. Als een microfoon is geselecteerd en het signaal erg zwak is kan het vinkje ‘Microphone boost’ aangezet worden om het signaal extra te versterken.

Als u een stereo geluidsingang met een ‘Balans’ schuif heeft, dient deze in het midden ingesteld te worden.

De knop ‘Windows Recording Control for the selected device’ start het instellingsscherm van Windows voor de geluidsingangen op. Dit scherm is meestal niet nodig.

Soms is er een brom (50 of 60 Hz) op de geluidsingang hoorbaar. Een dergelijke brom wordt meestal veroorzaakt door een slechte aarding of een slechte voeding van de computer. Een 50 of 60Hz brom in het geluidssignaal kan uitgefilterd worden door het desbetreffende vinkje voor de ‘Hum filters’ aan te zetten. Het stemapparaat kan de brom detecteren (als de humfilters uit staan) als een G1 (49Hz), een A#1 (58,27Hz) of een B1 (61,74Hz).

De automatische toetsherkenning
Dirk’s Piano Stemapparaat herkent de aangeslagen toets automatisch. De door het stemapparaat herkende toets wordt groen gemarkeerd in het klavier. Het is mogelijk dat vlak na het aanslaan van een toets, of na het loslaten, kortstondig een andere toets wordt gemarkeerd. Dit is een normaal verschijnsel.

Snaren aanslaan tijdens het opnemen en stemmen
Bij het aanslaan van een toets, slaat u, afhankelijk van de hoogte van de toon, één, twee of drie snaren tegelijk aan. Houd bij het aanslaan van de snaren rekening met de onderstaande punten.

1. Per toets (per koor) mag maar één snaar klinken. Het is belangrijk dat deze snaren goed afgedempt worden en niet mee kunnen gaan trillen. Als één van de snaren toch mee gaat trillen dan zal dit de berekening van de optimale spreiding ongunstig beïnvloeden, wat zal leiden tot een minder optimale spreiding.

2. Het is ook belangrijk dat u de pianotoetsen gebruikt om de snaren aan te slaan, omdat de hamer die verbonden is met de toets op de meest ideale positie is gemonteerd om dit te doen. Als de snaar op een andere manier wordt aangeslagen dan zullen de door de snaar voortgebrachte harmonischen anders zijn dan wanneer de piano later wordt bespeeld, wat zal dan leiden tot een minder optimale spreiding.
3. Tijdens het opnemen (de "Record" knop ingedrukt) mag de toets niet eerder losgelaten worden dan het moment waarop de overeenkomstige toets op het scherm rood wordt.
4. Tijdens het stemmen (de "Record" knop niet ingedrukt) mag de toets niet eerder losgelaten worden dan het moment waarop de toets op het scherm groen wordt. Vervolgens mag de toets meerdere keren achter elkaar aangeslagen worden.

1. Start op uw computer Dirk’s Piano Stemapparaat op. Sluit de microfoon aan. Bij een vleugel kunt u de microfoon eronder (aan de kant van de korte snaren) zetten. Bij een verticale piano kan de microfoon in de buurt van de pedalen geplaatst worden. Zet de microfoon op een rubber matje of op een kussen zodat het geen trillingen uit de vloer oppikt.
2. Controleer in de linker bovenhoek of de juiste microfoon geselecteerd is.
   
   
   
3. Zorg voor een rustige omgeving met zo weinig mogelijk storende omgevingsgeluiden. Vooral monotone geluiden die langer duren zoals het geluid van een ventilator of een aquariumpomp kunnen het stemmen bemoeilijken.
4. Om een piano te stemmen worden eerst alle tonen opgenomen. Druk op de knop 'Opnemen' in het hoofdscherm van het stemapparaat en sla elke toets aan (één voor één, van laag naar hoog) met een tussentijd van minstens twee seconden.

4. Houd de toets elke keer ingedrukt totdat hij is opgenomen en de overeenkomstige toets in het hoofdscherm van het stemapparaat rood wordt.
   
   
   
5. Tijdens het opnemen van de piano blijven de twee onderste vensters leeg. De reden hiervoor is dat de optimale spreiding nog niet bekend is waardoor het stemapparaat de afwijking ten opzichte van optimale spreiding nog niet kan bepalen.
6. Als het stemapparaat een achtergrondgeluid oppikt kan er ongewenst een opname gemaakt worden. De betreffende toets zal dan rood worden. Om een dergelijke opname te verwijderen, klikt u met de rechter muisknop op de betreffende rode toets. De rode kleur zal verdwijnen. Pas dan kan de toets opnieuw opgenomen worden. Nadat alle toetsen opgenomen zijn (alle toetsen zijn rood), drukt u op de "Spreiding" knop.

7. Ga naar het scherm 'optimale spreiding' zodra alle tonen opgenomen zijn door, in het hoofdscherm van het stemapparaat, op de knop 'Spreiding' te drukken.
   
   
   
8. Elke verticale balk in de grafiek die u hier ziet representeert een pianotoets. De afwijking ten opzichte van de gelijkzwevende stemming wordt voor elke opgenomen toon door een rood lijntje weergegeven. De horizontale lijn in het midden representeert de gelijkzwevende stemming. Als alle tonen opgenomen zijn, bereken dan de optimale spreiding door op de knop 'Bereken de optimale spreiding' te klikken.
   
   
   

9. De optimale spreiding voor de opgenomen piano wordt nu berekend. Dit duurt een aantal minuten. Tijdens deze minuten worden miljoenen combinaties van harmonischen met elkaar vergeleken. De resulterende optimale spreiding wordt weergegeven door groene lijntjes. U ziet de groene lijntjes verspringen en steeds dichter bij de ideale stemming in de buurt komen. De origineel opgenomen waardes worden nog steeds door de rode lijntjes weergeven. Zo wordt het verschil tussen de huidige en de beste stemming zichtbaar gemaakt. De berekening voor de optimale spreiding is klaar wanneer de horizontale balk onderin helemaal gevuld is.
   
   
   

10. Elke piano hoeft maar één keer opgenomen te worden. Wanneer de optimale spreiding eenmaal berekend is kan deze opgeslagen worden met de "Opname opslaan" knop. Als dezelfde piano later opnieuw gestemd moet worden dan kan de optimale spreiding weer ingeladen worden met de "Opname inladen" knop.
11. De uiteindelijke grafiek die de optimale spreiding voor de betreffende piano weergeeft ziet er enigszins rommelig uit. Dit is goed. De “zuiverheid” van de intervallen bepaald de klank van de piano. De frequenties van de grondtonen zijn minder belangrijk.
12. De piano kan nu aan de hand van de berekende spreiding gestemd worden. Druk daarvoor op het rode kruisje. Het scherm met de grafiek verdwijnt en het hoofdscherm wordt weer zichtbaar.
13. Nu dat u de “optimale spreiding” hebt berekend, kunt u beginnen met het daadwerkelijk stemmen van uw piano. Je begint in het midden van uw klavier, meestal C4 en start uw weg naar rechts, naar het hoge deel, koor na koor. Daarna start u van het midden naar links richting het lage deel. Stem nu één voor één alle niet afgedempte snaren (1 snaar per toets). Let hierbij op de rode naald in het onderste venster. Deze naald reageert direct op de bewegingen van de stemhamer. Als de naald op nul staat dan is de snaar perfect gestemd. Zo nauwkeurig kan een snaar echter niet gestemd te worden.

13. Dit is een relatieve waarde die bij de lage tonen meer van de nul mag afwijken dan bij de hoge tonen. 100 Cent bij de A0 komt overeen met 1,59 Hertz. 100 Cent bij de C8 komt overeen met 241,92 Hertz. Dit is qua frequentie 150 keer meer. Als de gestemde snaar een afwijking heeft van minder dan plus of min 0,1 Hertz dan is de afwijking niet hoorbaar.
14. Wacht totdat de rode naald de stemafwijking weergeeft voordat u begint te stemmen met de stemhamer. Dit kost ongeveer een halve seconde, maar het geeft u de meest nauwkeurige uitlezing. Let op dat de laatste beweging van de stemhamer in de richting van een lager wordende toon gaat. Dit zorgt ervoor dat de spanning in de snaardelen zo goed mogelijk wordt verdeeld. Als u dit niet doet, zal de snaar snel weer ontstemmen. Op deze manier stemt u één snaar van de toets.
15. U dient nu de overige snaren van de toets, ten opzichte van de net gestemde snaar, te stemmen. In het geval van een koor met drie snaren verwijdert u de demping van één snaar en stemt u die snaar gelijk aan de al gestemde snaar door naar de zwevingen te luisteren. Daarna stemt u de derde gelijk aan de andere twee. Dit is redelijk eenvoudig doordat de zwevingen duidelijk hoorbaar zijn. Als u wilt, kunt u de laatste twee snaren ook met Dirk's stemapparaat stemmen.
16. De piano is nu volgens de optimale spreiding gestemd. U kunt nu op het gehoor de verschillende intervallen en akkoorden controleren.

Het ingangssignaal
Het geluidssignaal dat het stemapparaat gebruikt voor zijn metingen wordt grafisch weergegeven in een scherm links bovenin het stemapparaat. De mate waarin het signaal op en neer gaat geeft de sterkte van het ingangsgeluid aan. Als het geluid zo sterk wordt dat het niet meer in het scherm zou passen, dan wordt het signaal niet sterker weergegeven zodat het altijd in het scherm past. De naam van de geluidsingang die gekozen is in het instellingenscherm (Menu – Tuner Settings) wordt ook in dit scherm weergegeven. U kunt dit scherm gebruiken om te controleren of het ingangssignaal aanwezig is.


Het klavier
Zodra het stemapparaat een toon detecteert dan wordt de overeenkomstige toets in het klavier met een groene kleur gemarkeerd. De toetsen van het klavier lopen vanaf de A0 tot en met de C8. De letter is de naam van de toon en het getal is het octaafnummer.


De gedetecteerde toon
De gedetecteerde toon wordt als een letter, een octaafnummer en eventueel een kruis weergeven in het toonscherm van het stemapparaat.

Links bovenin dit scherm wordt de frequentie van de toon in de toonladder weergegeven. Dit is niet de gemeten frequentie.


Het frequentiespectrum van de gedetecteerde toon
Het stemapparaat geeft het frequentiespectrum van de gedetecteerde toon grafisch weer in het frequentiespectrumscherm. De horizontale as geeft de frequentie weer en de verticale as geeft de sterkte van de frequenties weer. De rode lijn laat het frequentiespectrum van de gedetecteerde toon zien. De hoge piek in de rode lijn stelt de gemeten frequentie weer; deze wordt met een blauwe verticale lijn gemarkeerd. De verticale grijze lijn geeft de frequentie uit de toonladder van de gedetecteerde toon weer.

De afwijking van de snaar
De afwijking van de snaar wordt in getalvorm en met behulp van een bewegende rode naald weergeven. Ook de absolute frequentie van de snaar wordt in getalvorm weergegeven.


De ingestelde stemming
Het stemapparaat geeft de afwijkingen weer ten opzichte van de ingestelde stemming. Als een snaar dezelfde frequentie heeft als de overeenkomstige toon uit de ingestelde stemming dan is de afwijking nul. De ingestelde stemming wordt in het middelste tekstvak weergegeven. Deze optimale spreiding wordt door het stemapparaat zelf berekend en is uniek voor het betreffende instrument.

Het stemapparaat bevriezen
Het stemapparaat kan bevroren worden zodat de weergegeven waarden en grafieken bewaard blijven en rustig afgelezen kunnen worden. Druk hiervoor op de "Bevriezen" knop. Hetzelfde resultaat wordt verkregen door op de spatiebalk te drukken.


Het stemapparaat vergroten tot een volledig scherm
Om goed zicht tot het stemvenster te krijgen, kan het scherm worden vergroot naar een volledig scherm. Dit is vooral handig als uw scherm op een afstand staat.

Het plaatje op het hoofdscherm kiezen
Bovenin worden 5 verschillende afbeeldingen weergegeven. Hier kunt u het instrument kiezen dat in het hoofdscherm van het stemapparaat afgebeeld wordt.

De uitgebreide tooltips uitschakelen
Als de muiscursor een korte periode boven een tool (knop, schuif, vinkje, tekst, etc.) zweeft, dan wordt een zogenaamde tooltip weergegeven. Een tooltip is een schermpje met helptekst dat voor het stemapparaat verschijnt. Deze helpteksten geven belangrijke informatie over de werking van het stemapparaat en zijn daarom zeer nuttig. Voor de ervaren gebruiker kunnen deze tooltips uitgeschakeld worden door de ‘Disable large tooltips’ instelling in te schakelen

Het instellingenscherm kan geopend worden door op de knop ‘Menu’ onderin het stemapparaat te klikken. Dit instellingenscherm kan ook geopend worden door op het plaatje in het midden van het stemapparaat te klikken.

De maximale afwijking in Hertz en in Cent
De afwijking van het stemapparaat is minder dan 0,1 Hertz (golven van langer dan 10 seconden). De nauwkeurigheid in Cent verloopt over het bereik van het stemapparaat omdat een Cent een relatieve eenheid is. Het interval tussen twee opeenvolgende tonen in Hertz loopt op naarmate de toonhoogte hoger wordt, terwijl dit interval in Cent per definitie (altijd) 100 is. Een paar waarden van de nauwkeurigheid van het stemapparaat in Cent: C1: 5,2 Cent, C2: 2,6 Cent, C3: 1,4 Cent, C4: 0,6 Cent, C5: 0,4 Cent, C6: 0,16 Cent, C7: 0,08 Cent, C8: 0,04 Cent. In Cent gezien is het stemapparaat dus nauwkeuriger naarmate de toonhoogte hoger wordt.

Hoorbare toonhoogteverschillen
Het kleinst hoorbare toonhoogteverschil is ongeveer 2 Hertz. De nauwkeurigheid van het stemapparaat van 0,1 Hertz is vele malen beter. Deze hoge nauwkeurigheid is nodig om de zwevingen tussen twee snaren te meten. Een verschil in zweving van meer dan ongeveer 0,1 Hertz is al hoorbaar.

Automatische kalibratie
Het stemapparaat maakt voor zijn metingen gebruik van de geluidskaart. Om eventuele afwijkingen in de geluidskaart te compenseren voert het stemapparaat een automatische kalibratie uit. Een handmatige kalibratie zoals die vaak op conventionele stemapparaten mogelijk is (met een stelschroefje bijvoorbeeld), is niet nodig. De metingen van het stemapparaat zijn hierdoor altijd nauwkeurig genoeg.

De interne nauwkeurigheid
Het stemapparaat geeft de gemeten fouten met 1 of 2 decimalen (cijfers achter de komma) weer. Intern rekent het stemapparaat met 7 decimalen. Vlak voordat een afwijking weergegeven wordt, wordt het afgerond op 1 of 2 decimalen.

Attributen om de snaren af te dempen voor piano en vleugel
Afdempen van een drievoudig koor in het middengebied
Afdempen van een drievoudig koor in het een na hoogste octaaf

Afdempen van een serie drievoudige koren
Afdempen van 2 tweevoudige baskoren met een wig
Afdempen van 1 drievoudig koor met twee wiggen

Afdempen van een drievoudig koor in het hoogste octaaf
Afdempen van een serie tweevoudige baskoren

Afdempen meerdere tweevoudige baskoren met een viltstrook
Afdempen van meerdere drievoudige koren met een viltstrook